Ardi Uttien

Multiple sclerose wordt nog steeds vooral benaderd vanuit medicatie, maar de afgelopen twintig jaar is een breed veld aan wetenschappelijk onderzoek ontstaan dat laat zien dat voeding, metabolisme en leefstijl diepe invloed hebben op neuro-inflammatie, vermoeidheid, kwaliteit van leven en mogelijk zelfs hersenstructuur. De studies lopen uiteen: van ketogeen en vasten tot Mediterrane patronen, Swank- en Wahls-diëten. Samen vormen ze een duidelijk beeld: voeding verandert biologische processen die relevant zijn voor MS.

1. Vermoeidheid en kwaliteit van leven: het sterkste bewijs

De WAVES-studie (Swank vs Wahls) is een gerandomiseerde trial die laat zien dat twee totaal verschillende voedingspatronen – vetarm of groenterijk/paleo – binnen twaalf tot vierentwintig weken leiden tot minder vermoeidheid en een betere kwaliteit van leven. Een grote systematische review en netwerk-meta-analyse bevestigt dit: dieetaanpassingen bij MS verbeteren consequent vermoeidheid, functioneren en welbevinden. Zelfs in progressieve MS laat een multimodale interventie (Wahls-stijl) meetbare verbetering zien.

Het EDQ-MS project, een RCT die momenteel wordt uitgevoerd, gaat een stap verder en onderzoekt welke van drie voedingsmodellen de grootste verbetering in kwaliteit van leven geeft. De beweging in het veld is duidelijk: voeding wordt nu beschouwd als een serieuze aanvullende behandelpijler.

2. Ketogeen dieet: mitochondriën, myeline en slaap

Ketogene interventies laten in meerdere studies positieve effecten zien. In een fase-II studie was het dieet veilig, goed vol te houden en leidde het tot minder vermoeidheid en verbeterde mentale helderheid. Een andere studie toont verbetering van slaapkwaliteit en vermindering van slaperigheid overdag. Preklinisch blijkt dat ketonen demyelinisatie remmen en myelineherstel ondersteunen in cuprizone-modellen. Ketogeen eten vermindert bovendien neuro-inflammatie en moduleert immuunreacties, iets wat ook wordt gezien bij andere neurodegeneratieve aandoeningen.

3. Intermittent fasting: reset van immuunsysteem en microbioom

Vasten en fasting-mimicking diëten hebben een bijzonder sterk biologisch profiel. Ze stimuleren regeneratie, verminderen auto-immuniteit en beïnvloeden de samenstelling van het microbioom richting een ontstekingsremmend patroon. In diermodellen verlaagt intermittent fasting de activatie van immuuncellen die myeline aanvallen. Een recente systematische review laat zien dat fasting bij MS veilig lijkt, vermoeidheid verbetert en meerdere biomarkers positief beïnvloedt.

4. Mediterrane voeding: hersenstructuur, witte stof en mentale gezondheid

Meerdere grote bevolkingsstudies tonen aan dat een Mediterrane voedingsstijl samenhangt met minder witte-stofschade, lagere ontstekingsmarkers, betere cognitie en langzamere achteruitgang. Bij MS is dit bevestigd: hogere Mediterrane-adherentie correleert met minder invaliditeit, betere mentale gezondheid en hogere kwaliteit van leven. MRI-onderzoek laat zelfs een relatie zien tussen voeding en laesievolume of microstructurele schade, zowel in MS als in niet-MS populaties.

5. Leefstijlprogramma’s en lange-termijneffecten

Een cohort van mensen dat langer dan tien jaar een intensief voedings- en leefstijlprogramma volgde, liet minder toename van witte-stofschade zien dan typisch wordt verwacht bij MS. Hoewel dit observationeel is, sluit het aan bij wat we zien in andere hersenaandoeningen: gezonde voedingspatronen verbeteren structurele hersenuitkomsten en vertragen degeneratie.

6. Metabole gezondheid, gewicht en risico op MS

Obesitas in jeugd en adolescentie verdubbelt het risico op MS, zelfs wanneer genetische factoren worden meegenomen. Dit onderstreept de rol van systemische ontsteking en metabole belasting in het ontstaan van auto-immuunziekten. Studies naar metabolisme en MS leggen uit waarom: mitochondriële disfunctie, insulineresistentie en laaggradige ontsteking versterken immuunactiviteit die myeline beschadigt. Dieetinterventies die deze processen herstellen (ketogeen, Mediterrane voeding, Wahls) grijpen dus direct in op mechanismen die relevant zijn voor ziekteactiviteit.

7. Polyfenolen, antioxidanten en hersenplasticiteit

Reviews laten zien dat voeding rijk aan polyfenolen, antioxidanten en omega-3 vetzuren neuroprotectief werkt, neuro-inflammatie verlaagt en synaptische plasticiteit verbetert. Dit geldt niet alleen voor MS maar ook voor hersenletsel, veroudering en neurodegeneratieve processen. De opbouw van hersengezondheid via voeding is dus geen MS-specifiek fenomeen, maar een breder neurobiologisch principe.

8. Wat deze studies samen bewijzen – en wat nog niet

Het totale bewijs laat zien dat voeding:

  • vermoeidheid significant vermindert
  • kwaliteit van leven verbetert
  • mitochondriën versterkt
  • ontsteking verlaagt
  • het microbioom gunstig beïnvloedt
  • slaap en cognitief functioneren ondersteunt
  • hersenstructuur mogelijk beschermt

Wat nog niet overtuigend bewezen is: dat voeding MRI-activiteit volledig tot stilstand brengt. De studies duren daarvoor nog te kort en zijn te klein. Maar alles wijst in dezelfde richting: voeding beïnvloedt de biologische systemen die MS aansturen. Daarom wordt voeding internationaal steeds meer gezien als een aanvullende, wetenschappelijk onderbouwde behandelstrategie.

Persoonlijk Traject

Wil je ontdekken welke voeding en leefstijlplan bij jouw klachten past, plan dan een telefonische kennismaking en start direct met het Traject dat jou vooruithelpt.

Neem contact op

Referenties